CPU | Prosessorlar
Kompüterlərin əsas komponentlərindən biri olan CPU (Central Processing Unit) və ya prosessor, cihazın “beyni” kimi fəaliyyət göstərir. O, müxtəlif əmrləri icra edir, məlumatları emal edir və proqramların düzgün işləməsini təmin edir. Prosessorun gücü və performansı birbaşa cihazın ümumi sürətinə və səmərəliliyinə təsir göstərir.
CPU– Central Process Unit – Mərkəzi əməliyyatlar modulu.
Prosessor– kompüter üzərində edilən bütün arfimetik və məntiqi əməliyyatlar bu qurğu tərəfindən reallaşdırılır və nəzarət edilir.
Prosessorlar Ana Platının üzərində yerləşən CPU yuvasına ( Prosessor Socketi ) yerləşdirilir.
Prosessor kompüterin beyni sayılır, PC-də bütün əməliyyatları bu vahid yerinə yetirir. Ona görə həddindən artıq qızdığı üçün CPU üzərində Termopasta çəkilir,
Sink və Fan yerləşdirilir ki daim onu soyutsun.
CPU Nədir?
CPU kompüterdə məlumatların işlənməsi üçün ən vacib elementdir. O, üç əsas hissədən ibarətdir:
- Aritmetik-Məntiq Bölməsi (ALU): Rəqəmlər üzərində hesablamalar və məntiqi əməliyyatlar aparır.
- İdarəetmə Bölməsi (CU): Sistem daxilindəki məlumatların idarə olunmasını və əmrlərin icrasını təmin edir.
- Cache Yaddaşı: Tez-tez istifadə olunan məlumatları müvəqqəti saxlayaraq prosessorun sürətini artırır.
CPU-nun işləmə takt tezliyi (GHz ilə ölçülür) onun saniyədə neçə əməliyyat apara biləcəyini müəyyən edir. Nüvələrin sayı isə paralel işləmə qabiliyyətinə təsir edir – çox nüvəli prosessorlar eyni anda bir neçə işi effektiv şəkildə yerinə yetirə bilir.
Takt tezliyi – 1 saniyə ərzində yerinə yetirilən əməliyyatların (məsələn, toplama və vurma) sayını və həmin əməliyyatların hansı sürətlə yerinə yetirildiyini göstərir.
Takt tezliyi prosessorun məhsuldarlığını göstərən ən gözə çarpan Avadanlıqdır. Əgər bir prosessorun takt tezliyi 2.6 Ghz təşkil edirsə, deməli pu prosessor saniyədə 2 milyard 6 yüz milyon saat zərbəsi ilə işləyir. Birdə Turbo Boost takt tezliyi vahidi var ki Kompüter max yükləndikdə bu takt tezliyinə qədər qalxa bilər. Həmçinin Əgər bu prosessor iki nüvəlidirsə
məsələn: Core 2 Duo demeli eyni anda iki prosessor işləyir və məhsuldarlıq 2-yə vurulur.
Qeyd: 3Ghz ilə işləyən prosessor 2 nüvəlidirsə, 2Ghz ilə işləyən 4 nüvəli prosessordan daha az iş görəcək.
CPU- nanometr vahidləri də ölçülür ki bu vahid rəqəmi nə qəqdər kiçik rəqəm olarsa ( məsələn 5 nanometr) bir o qədər o prosessor yüksək texnologiyaya, az qızma xassəsinə, daha sürətli işləmə prinsipinə sahib deməkdir.
Populyar prosessor istehsalçıları arasında Intel və AMD yer alır. Məsələn, Intel-in Core i seriyası və AMD-nin Ryzen seriyası həm fərdi istifadəçilər, həm də oyunçular arasında məşhurdur.
CPU-nun seçimi
Prosessor seçərkən, nəzərə alınmalı əsas faktorlar:
- İstifadə məqsədi (ofis işi, oyun, render və s.).
- Tezlik və nüvə sayı.
- Uyğunluq (anakart və digər komponentlərlə).
Prosessor alarkən əsasən onun Nüvələrinin (Core) sayına və Keş (Cache: L3 6-16mb arası yaddaşdır. Bu yaddaş nə qədər çox olsa Prosessor bir o qədər çox əməliyyatı yerinə yetirə bilər) yaddaşına diqqət etmək lazımdır. Həmçinin Bu prosessor Ana plataya uyğundurmu bunu bilmək lazımdır.
Yuvaya da ( Socket ) diqqət yetirmək lazımdır. Hər Ana platanın dəstəklədiyi bir ölçü var
(məs: İntel: LGA775 və ya Amd: Amd3+ ).
Hal hazırda ən çox İntel (Core3,5,7,9) və Amd (Ryzen) markalı prosessorlardan istifadə olunur. Bazarda x64 və x32 prosessorlar geniş yayılıb.
Əgər kompüterimizin RAM 4Gb və ya yüksəkdirsə,onda x64 prosessorlar seçməliyik.
Çünki, 32 bitlik prosessorlar 3,7 GB-dan yuxarı RAM-ı “görmür”.
Qeyd: İntel Core I seriyasının 4cü nəslindən sonra olan proessorlar DDR 4 Ram-ı dəstəkləyir.
Prosessorun Növləri:
- D – Desctop – Stolustu koputerlər üçün
- E – Embedded server – Xüsusi serverlər üçün
- S – Server –Serverlər üçün ( İntel Xeon və ya AmD opteron)
Prosessorun daxili sxeması:
CPU kompüterin ürəyi kimi fəaliyyət göstərir, onun performansı cihazın iş sürətini və effektivliyini birbaşa müəyyən edir. Müasir texnologiyalarla prosessorlar daha güclü, enerji səmərəli və çoxfunksiyalı olur. Əgər düzgün prosessor seçsəniz, cihazınızın performansı xeyli yüksələcək.
Author
